5 Sự Cố Thường Gặp Trong Nồi Hơi Công Nghiệp và Cách Khắc Phục Hiệu Quả

Trong các ngành sản xuất như thực phẩm, nước uống, dược phẩm, hóa chất, may mặc hay giặt ủi khách sạn, nồi hơi công nghiệp đóng vai trò như “trái tim” của hệ thống năng lượng. Thiết bị này cung cấp hơi nước, nhiệt năng phục vụ cho nhiều công đoạn sản xuất quan trọng.

Tuy nhiên, do hoạt động liên tục với áp suất và nhiệt độ cao, nồi hơi có thể phát sinh một số sự cố kỹ thuật. Nếu không xử lý kịp thời, sự cố sẽ gây gián đoạn sản xuất, tăng chi phí bảo trì, thậm chí mất an toàn lao động.

Bài viết này sẽ chia sẻ 5 sự cố thường gặp trong nồi hơi công nghiệp và nồi hơi điện công nghiệp, kèm theo nguyên nhân và cách khắc phục, giúp doanh nghiệp chủ động phòng ngừa và vận hành thiết bị hiệu quả.

1. Nồi hơi bị cạn nước nghiêm trọng

Trong vận hành nồi hơi công nghiệp, việc duy trì mức nước ổn định là yếu tố sống còn để thiết bị hoạt động an toàn. Nếu nước trong nồi hơi xuống quá thấp, toàn bộ hệ thống ống sinh hơi và buồng đốt sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Đây cũng là một trong những sự cố nguy hiểm nhất, bởi nó có thể dẫn đến cháy nổ, hỏng hóc thiết bị, gián đoạn dây chuyền sản xuất.

1.1 Triệu chứng nhận biết

Đèn báo cạn nước sáng đỏ, còi báo động liên tục.
Kính thủy xuất hiện hơi nước nhưng không thấy nước.
Nhiệt độ và áp suất trong buồng đốt tăng nhanh bất thường.
Có thể nghe tiếng kim loại nứt vỡ do giãn nở nhiệt quá mức.

1.2 Nguyên nhân

Người vận hành không kiểm tra thường xuyên mức nước.
Bơm cấp nước hỏng, bị kẹt hoặc mất nguồn điện.
Van xả đáy rò rỉ khiến nước thoát ra liên tục.
Cảm biến mực nước hoặc phao báo mức hoạt động sai lệch.

1.3 Cách khắc phục

Dừng khẩn cấp nồi hơi, tắt béc đốt, quạt gió và bơm nước.
Tuyệt đối không cấp nước ngay khi nồi còn nóng, tránh sốc nhiệt.
Chờ nồi nguội, kiểm tra hệ thống ống sinh hơi, kính thủy, bơm nước.
Thay thế cảm biến, van, bơm nếu hỏng.
Khởi động lại theo đúng quy trình an toàn.

2. Nồi hơi đầy nước quá mức (tràn nước)

Ngược lại với tình trạng cạn nước, việc nồi hơi công nghiệp bị đầy nước quá mức cũng gây nhiều rủi ro. Khi nước chiếm quá nhiều không gian trong buồng hơi, lượng hơi sinh ra sẽ giảm, dẫn đến hiệu suất thấp và có thể gây ra hiện tượng thủy kích nguy hiểm cho hệ thống ống dẫn.

2.1 Triệu chứng nhận biết

Kính thủy ngập nước, không nhìn thấy hơi.
Thiết bị tiêu thụ hơi hoạt động yếu, hiệu suất giảm.
Xuất hiện tiếng va đập mạnh trong đường ống dẫn hơi.
Áp suất hiển thị thấp hơn bình thường dù công suất đốt cao.

2.2 Nguyên nhân

Cấp nước quá nhiều mà không giám sát.
Nhu cầu tiêu thụ hơi thấp nhưng bơm cấp nước vẫn hoạt động liên tục.
Van xả đáy không hoạt động hoặc bị nghẹt.
Bộ điều khiển tự động mực nước gặp lỗi.

2.3 Cách khắc phục

Thông rửa kính thủy để kiểm tra chính xác mức nước.
Giảm công suất đốt hoặc điều chỉnh lá hướng khói.
Mở van xả đáy để hạ mức nước về giới hạn cho phép.
Kiểm tra và hiệu chỉnh lại bộ điều khiển tự động.

3. Áp suất nồi hơi tăng vượt giới hạn an toàn

Nồi hơi công nghiệp vận hành trong giới hạn áp suất được thiết kế sẵn. Nếu vượt quá, van an toàn sẽ xả hơi để bảo vệ hệ thống. Tuy nhiên, khi sự cố này lặp lại thường xuyên, không chỉ làm mất an toàn mà còn gây thất thoát năng lượng, ảnh hưởng đến tuổi thọ thiết bị.

3.1 Triệu chứng nhận biết

Áp kế hiển thị vượt mức an toàn.
Van an toàn xì hơi liên tục, phát tiếng rít lớn.
Chân áp kế rung mạnh, có hiện tượng rò hơi.
Một số trường hợp, nhiệt độ tăng cao kèm rung lắc hệ thống.

3.2 Nguyên nhân

Van an toàn kẹt, không đóng mở chính xác.
Công suất sinh hơi lớn trong khi nhu cầu sử dụng thấp.
Bộ điều khiển áp suất hoạt động sai.
Lỗi thao tác vận hành, không giảm đốt kịp thời.

3.3 Cách khắc phục

Ngay lập tức giảm lượng nhiên liệu, hạ công suất đốt.
Đóng lá hướng khói để giảm nhiệt lượng.
Mở van xả khí hoặc vận hành van an toàn bằng tay.
Thực hiện xả đáy gián đoạn kết hợp cấp lại nước.
Đưa van an toàn đi kiểm định, hiệu chỉnh định kỳ.

4. Ống sinh hơi bị thủng, phồng hoặc nổ

Trong bất kỳ loại nồi hơi công nghiệp hay nồi hơi điện công nghiệp nào, hệ thống ống sinh hơi đều chịu áp lực và nhiệt độ rất lớn. Nếu bị cáu cặn, ăn mòn hoặc quá tải, ống có thể bị phồng, thủng hoặc thậm chí phát nổ, gây rủi ro lớn cho người vận hành.

4.1 Triệu chứng nhận biết

Nghe tiếng nổ nhỏ trong buồng đốt.
Hơi nước thoát mạnh ra từ vị trí ống sinh hơi.
Mực nước trong kính thủy giảm nhanh bất thường.
Áp suất giảm đột ngột, hệ thống rung lắc

4.2 Nguyên nhân

Nước cấp không được xử lý, chứa nhiều khoáng và cặn.
Vận hành nồi hơi sai quy trình, tăng tải đột ngột.
Lâu ngày không vệ sinh, ống tích tụ nhiều cáu cặn.
Kim loại bị ăn mòn do môi trường làm việc khắc nghiệt.

4.3 Cách khắc phục

Ngừng ngay hoạt động nồi hơi, tắt béc đốt và bơm cấp nước.
Sau khi nồi nguội, kiểm tra toàn bộ hệ thống ống.
Thay thế hoặc hàn vá những ống bị thủng.
Lên kế hoạch tẩy rửa cáu cặn định kỳ.
Đảm bảo nước cấp đạt chuẩn theo quy định.

5. Xì hở ở các bộ phận chịu áp lực (van, bích, mối nối)

Một trong những sự cố phổ biến nhưng thường bị xem nhẹ là tình trạng xì hở hơi ở các van, bích, mối nối. Mặc dù ban đầu chỉ là rò rỉ nhỏ, nhưng nếu không xử lý kịp thời, sẽ gây thất thoát năng lượng lớn, tăng chi phí vận hành, thậm chí ảnh hưởng đến an toàn thiết bị.

5.1 Triệu chứng nhận biết

Xuất hiện tiếng rít và hơi thoát ra từ mối nối, van, bích.
Vết ẩm ướt quanh các mối hàn, có hơi nước bốc lên.
Áp suất giảm dần dù hệ thống vẫn hoạt động bình thường.

5.2 Nguyên nhân

Mối hàn kém chất lượng, lắp đặt không đạt chuẩn.
Ăn mòn do nước cấp không xử lý đúng cách.
Giãn nở nhiệt liên tục gây nứt gãy vật liệu.
Lão hóa thiết bị sau thời gian vận hành dài.

5.3 Cách khắc phục

Nếu rò rỉ nhỏ, theo dõi và xử lý trong kỳ bảo dưỡng.
Nếu rò lớn, phải ngưng hoạt động, hạ áp suất về 0 rồi tiến hành hàn hoặc thay thế.
Lắp đặt lại vật liệu chịu áp lực đạt chuẩn để đảm bảo an toàn lâu dài.
Định kỳ kiểm tra bằng siêu âm, phát hiện sớm mối hàn yếu.

Như vậy, 5 sự cố này là những vấn đề mà bất kỳ doanh nghiệp nào đang sử dụng lò hơi công nghiệp đều có thể gặp phải. Nếu được phát hiện và xử lý đúng cách, thiết bị sẽ vận hành an toàn, ổn định, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất.

6. Giải pháp phòng ngừa sự cố nồi hơi công nghiệp

Sau khi tìm hiểu 5 sự cố phổ biến, có thể thấy hầu hết nguyên nhân đến từ vận hành không đúng quy trình, bảo dưỡng thiếu định kỳ và chất lượng nước cấp kém. Do đó, doanh nghiệp có thể giảm thiểu rủi ro và chi phí bảo trì nếu chủ động triển khai các giải pháp phòng ngừa dưới đây.

6.1 Thực hiện bảo trì, kiểm định định kỳ

Nồi hơi công nghiệp là thiết bị áp lực cao, vì vậy việc bảo trì không thể làm qua loa. Doanh nghiệp nên thiết lập lịch bảo dưỡng định kỳ theo tuần, tháng và năm, trong đó:

Hằng ngày: kiểm tra kính thủy, áp kế, van an toàn, tình trạng nước cấp.
Hằng tuần: xả đáy để loại bỏ cặn lắng, vệ sinh bộ phận lọc nước.
Hằng tháng: kiểm tra độ kín của van, bích, mối nối; vệ sinh buồng đốt.
Hằng năm: thực hiện kiểm định an toàn bởi đơn vị được cấp phép, đảm bảo đáp ứng tiêu chuẩn pháp luật về thiết bị áp lực.

Lợi ích: Giúp phát hiện sớm hư hỏng, tránh sự cố nghiêm trọng và kéo dài tuổi thọ nồi hơi.

Kỹ sư kiểm tra van an toàn nồi hơi điện công nghiệp

6.2 Sử dụng nguồn nước cấp đạt chuẩn

Nước cấp chính là “nguyên liệu sống” của nồi hơi. Nếu chất lượng kém (nhiều khoáng, kim loại, tạp chất), cáu cặn sẽ bám trên ống sinh hơi, gây tắc nghẽn, giảm hiệu suất trao đổi nhiệt và dẫn tới nổ ống.

Giải pháp:

Lắp đặt hệ thống xử lý nước mềm hoặc RO công nghiệp trước khi đưa vào nồi hơi.
Định kỳ kiểm tra chỉ số pH, độ cứng và tạp chất trong nước.
Sử dụng hóa chất xử lý nước chuyên dụng (theo khuyến cáo của nhà sản xuất).

Ví dụ: Trong ngành thực phẩm, dược phẩm, việc sử dụng nước đạt chuẩn không chỉ giúp bảo vệ nồi hơi mà còn đảm bảo an toàn sản phẩm.

6.3 Đào tạo nhân viên vận hành chuyên nghiệp

Một nguyên nhân thường gặp của sự cố là người vận hành thiếu kinh nghiệm. Doanh nghiệp cần đầu tư vào chương trình đào tạo:

Kiến thức cơ bản: nguyên lý hoạt động của nồi hơi, các chỉ số vận hành.
Kỹ năng xử lý sự cố: biết cách nhận diện dấu hiệu bất thường và thao tác khẩn cấp.
Tuân thủ an toàn lao động: hiểu quy định PCCC, sử dụng đồ bảo hộ.

Ngoài ra, nên xây dựng sổ tay vận hành chuẩn để mọi ca trực đều tuân thủ quy trình thống nhất.

6.4 Ứng dụng công nghệ tự động hóa và giám sát từ xa

Các nồi hơi điện công nghiệp thế hệ mới thường tích hợp hệ thống điều khiển tự động, giúp giám sát áp suất, nhiệt độ, mực nước chính xác theo thời gian thực.

Doanh nghiệp có thể nâng cấp hệ thống cũ bằng cách:

Gắn cảm biến mực nước, áp suất và cảnh báo qua màn hình hiển thị.
Kết nối với phần mềm SCADA để giám sát tập trung từ phòng điều khiển.
Tích hợp hệ thống cảnh báo SMS/email khi xảy ra sự cố.

Lợi ích: Hạn chế sai sót con người, tăng độ an toàn và tiết kiệm nhân lực trực ca.

6.5 Thiết lập quy trình vận hành chuẩn (SOP)

Một quy trình chuẩn (Standard Operating Procedure – SOP) là kim chỉ nam cho mọi thao tác vận hành. Nội dung SOP nên bao gồm:

Quy trình khởi động: kiểm tra van, mực nước, thử van an toàn trước khi cấp nhiệt.
Quy trình vận hành: theo dõi áp suất, nhiệt độ, ghi chép nhật ký vận hành.
Quy trình xử lý sự cố: liệt kê thao tác cần làm trong từng tình huống (cạn nước, đầy nước, tăng áp…).
Quy trình ngừng nồi: đảm bảo hạ áp và nhiệt độ an toàn trước khi dừng.

Ví dụ thực tế: Một khách sạn sử dụng nồi hơi cho hệ thống giặt là đã giảm 40% sự cố chỉ sau khi áp dụng SOP chi tiết và đào tạo lại toàn bộ nhân viên.

6.6 Lựa chọn giải pháp nồi hơi điện công nghiệp và thiết bị nhiệt công nghiệp đồng bộ

Ngoài các biện pháp vận hành, việc lựa chọn công nghệ phù hợp cũng quan trọng.

Nồi hơi điện công nghiệp: an toàn hơn, không phát thải khí đốt, vận hành êm, phù hợp ngành thực phẩm – dược phẩm.
Thiết bị nhiệt công nghiệp đồng bộ: sử dụng hệ thống phân phối hơi hợp lý, kết hợp lò hơi với bộ tiết kiệm nhiệt (economizer) để giảm tiêu hao nhiên liệu.

Giá trị mang lại: tiết kiệm chi phí năng lượng, tăng tuổi thọ thiết bị và đảm bảo sản xuất xanh – sạch.

Phòng ngừa sự cố trong nồi hơi công nghiệp không chỉ giúp bảo vệ thiết bị mà còn là yếu tố quan trọng đảm bảo an toàn lao động, chất lượng sản phẩm và uy tín doanh nghiệp. Bằng cách kết hợp bảo trì định kỳ, xử lý nước cấp, đào tạo nhân sự, ứng dụng công nghệ và quy trình chuẩn, doanh nghiệp có thể vận hành nồi hơi hiệu quả, giảm thiểu tối đa rủi ro.

7. Kết luận

Việc vận hành nồi hơi công nghiệp an toàn không chỉ giúp doanh nghiệp duy trì sản xuất liên tục mà còn tiết kiệm chi phí sửa chữa, bảo trì. Những sự cố như cạn nước, đầy nước, áp suất cao, nổ ống hay rò rỉ áp lực hoàn toàn có thể phòng tránh nếu được giám sát và xử lý kịp thời.

Nếu doanh nghiệp Anh/Chị đang tìm kiếm giải pháp nồi hơi công nghiệp hoặc nồi hơi điện công nghiệp an toàn, tiết kiệm, bền bỉ, hãy liên hệ ngay với Maruse Engineering để được tư vấn chi tiết. Chúng tôi cam kết mang đến thiết bị nhiệt công nghiệp chất lượng cao, phù hợp với từng ngành sản xuất.